χιλιασμός

Μυστικοθρησκευτική αντίληψη, που εκφράζει την πίστη στην έλευση μιας εγκόσμιας βασιλείας του Χριστού στη γη πριν από την τελική κρίση, η οποία θα διαρκούσε 1.000 χρόνια και θα αντιπροσώπευε μια εποχή ειρήνης και ευτυχίας για όλους τους δίκαιους, τους ζωντανούς και τους αναστημένους νεκρούς. Η αντίληψη αυτή είναι στενά συνδεδεμένη από τη μια μεριά με τις μεσσιανικές ιδέες και με την πίστη στην ανάσταση των σωμάτων, και από την άλλη με την εσχατολογική αντίληψη του τέλους του κόσμου και έχει εβραϊκή πρόελευση. Το σημαντικότερο κείμενο για τους χιλιαστές αντιπροσωπεύει η Αποκάλυψη του Ιωάννη, στην οποία περιέχονται όλα τα στοιχεία του χ.: η ήττα του σατανά από τον άγγελο, η έλευση του Χριστού μετά την πρώτη ανάσταση των νεκρών, η επιστροφή του σατανά στον κόσμο και η τελική νίκη του Θεού. Ευρύτατα διαδεδομένες στους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού, οι χιλιαστικές αντιλήψεις είχαν οπαδούς σημαντικές προσωπικότητες, αλλά παρουσίαζαν μερικές φορές αφελείς ιδέες, όπως στο απόσπασμα του Παπία της Ιεράπολης, που περιγράφει την ασυνήθιστη ευφορία της γης κατά τη χιλιετία· οι αντιλήψεις αυτές, που καταπολεμήθηκαν από τον Ευσέβιο από Καισαρείας, τον Ωριγένη και κυρίως από τον ιερό Αυγουστίνο, έπαψαν να παίζουν αποτελεσματικό ρόλο στο πεδίο της πίστης, αλλά δεν εξαφανίστηκαν ολοκληρωτικά. Ήκμασαν και πάλι κατά τον Μεσαίωνα με το έργο του Τζοακίνο ντα Φιόρε και της αποκαλυπτικής φιλολογίας του Μεσαίωνα, και κατά τους νεότερους χρόνους ιδιαίτερα στο περιβάλλον της μεταρρύθμισης μεταξύ των πιετιστών (17ος αι.), ύστερα στη Γερμανία με την αίρεση των Φίλων του Ναού και στις ΗΠΑ. Εξαιτίας της προσηλυτιστικής δράσης τους και, κυρίως εξαιτίας της διδασκαλίας τους, κατά την οποία οι πολίτες δεν πρέπει να παίρνουν τα όπλα ακόμα και όταν βρίσκονται σε άμυνα, οι χιλιαστές διώκονται σε πολλές χώρες.

* * *

ο, ΝΜΑ

θεολ. αντιχριστιανική και ιουδαΐζουσα κοινωνική θεωρία, η οποία αρνείται βασικά δόγματα τού χριστιανισμού και περιλαμβάνει τις τάσεις που επικεντρώνουν την πνευματική αναζήτηση τους στην προσδοκία μιας χιλιετούς, με κυριολεκτική είτε συμβολική σημασία τής λέξης, επίγειας εσχατολογικής βασιλείας τού μεσσία και τών εκλεκτών του πριν από τη Δευτέρα Παρουσία.

[ΕΤΥΜΟΛ. < χίλια + κατάλ. -σμός (βλ. και λ. -ισμος)].